کیست تخمدان؛ علائم و درمان آن

کیست تخمدان یک بیماری شایع در زنان است که در آن، ساختارهای مشابه حفره ها یا حباب ها درون تخمدان ها شکل می گیرد. این حفره ها ممکن است حاوی مایع یا مواد دیگری باشند و در صورت بزرگ شدن می‌توانند باعث ایجاد علائم ناخواسته و مشکلات جدی در سلامتی زنان شوند. کیست های تخمدان می توانند در یک یا هر دو تخمدان شکل بگیرند و می توانند در هر سنی رخ دهند، اما بیشتر در سنین باروری و پس از آن مشاهده می شوند.

کیست تخمدان چیست؟

کیست تخمدان به توده‌ای از مایع یا بافتی که در داخل تخمدان تشکیل می‌شود، گفته می‌شود. تخمدان‌ها بخشی از سیستم تناسلی زنانه هستند و در هر دوره قاعدگی یک تخمک را آماده می‌کنند که در صورت بارداری تخمک‌ وارد لوله رحمی می‌شود.

در برخی موارد، فرآیند تکامل یا رشد تخمک درون یک کیست ایجاد می‌شود که به علت عدم شکستن کیست و آزاد شدن تخمک، کیست تخمدان شکل می‌گیرد. کیست تخمدان ممکن است یک بخشی از تخمدان را در برگیرد یا کل تخمدان را در بربگیرد و بسته به نوع خود می‌تواند یک یا چندین کیست داشته باشد.

کیست‌های تخمدان ممکن است به صورت ساده و بی‌خطر باشند و در بسیاری از موارد به طور خودبخود بهبود یابند. اما در برخی موارد، کیست‌های تخمدان ممکن است بزرگ شوند و علائم مشکل‌آفرینی مانند درد شدید، خونریزی غیرعادی، عوارض تخمدانی و اختلال در عملکرد تخمدان‌ها ایجاد کنند. در این موارد، درمان برای کاهش اندازه کیست یا برطرف کردن عوارض مرتبط توصیه می‌شود.

علائم کیست تخمدان

علائم کیست تخمدان ممکن است بسته به اندازه، نوع و مکان آن متفاوت باشد. در بسیاری از موارد، کیست های تخمدان کوچک و بی‌خطر هستند و بدون ایجاد علائم خاصی به خود گذار می کنند. با این حال، در برخی موارد می توانند علائم زیر را ایجاد کنند:

درد شکمی: درد یا تنبلی در ناحیه پایین شکم یا ناحیه لگنی ممکن است ناشی از کیست تخمدان باشد. این درد می تواند مداوم یا تند و موقتی باشد.

تغییرات در دوره قاعدگی: کیست های تخمدان می توانند تاثیری بر روی نظم و مدت زمان دوره قاعدگی داشته باشند. دوره های قاعدگی نامنظم، خونریزی بین دوره ها یا خونریزی بسیار سنگین ممکن است نشانه های کیست تخمدان باشند.

تغییر در سایز شکم: در برخی موارد کیست تخمدان بزرگ می شود و می تواند باعث افزایش اندازه شکم شود. این ممکن است به دلیل تجمع مایع درون کیست باشد.

علائم دیگر: علائم دیگری نیز ممکن است شامل تهوع، استفراغ، تورم سینه، تغییرات وزن، افزایش رشد مو و تغییرات مشابه پوست باشد.

عوارض دیگر کیست تخمدان

کیست تخمدان در موارد بسیاری باعث ناباروری، افزایش ابتلا به دیابت ، ابتلا به انواع سکته ها، بروز حملات قلبی و ایجاد سرطان رحم می شود.

طبق آخرین تحقیقات ایتالیا بیان شد که مصرف داروی گلوکوفاژ ( متفورمین ) که برای کنترل میزان قند خون است و گرفتن رژیم های غذایی که دارای مقدار زیادی کربوهیدرات های کامل ( مانند غلات کامل و سبوس دار ) باشد به درمان این بیماری کمک می کند.

دختران بعد از تولد 4 میلیون تخمک دارند، به صورت طبیعی در هر ماه یکی از تخمک ها بعد از طی مراحلی کامل می شود و به داخل رحم پرتاب می شود.

معمولا در افرادی که تخمک کامل شده ولی به داخل رحم پرتاب نمی شود و در واقع داخل رحم قرار نمی گیرد، بیماری کیست تخمدان دیده می شود.عموما افزایش مقدار انسولین نقش بزرگی در ابتلای افراد به این بیماری دارد همچنین هورمون مردانه در این بیماری باعث می شود تا تخمدان ها هورمون مردانه بیشتری بسازند و باعث پیدایش آکنه و موهای ضخیم و تیره رنگ بر روی بدن بشوند.

برای کنترل میزان هورمون های ترشح شده در بدن باید به یک متخصص زنان خوب در زنجان مراجعه نمایید تا بتوانید به راحتی کیست تخمدان را از بین ببرید.

پزشک با تجویز داروهای لازم برای کنترل هورمون های مردانه باعث کاهش ویژگی های مردانه و کاهش کلسترول می شود و به حمل تخمک ها از تخمدان به رحم کمک تلاش می کند، معمولا داروهای ضد دیابت موثرتر هستند و طول درمان را به طور چشمگیری کاهش می دهند.

ممکن است این بیماری زمینه ساز سرطان رحم باشد بنابراین در صورت مشاهده ی علائم اولیه آن فورا به جراح و متخصص زنان مراجعه نمایید.

متخصص زنان با گرفتن آزمایشات سونوگرافی از تخمدان ها و رحم به تشخیص و درمان نوع کیست شما می پردازد.

در نظر داشته باشید که توجه به علائم و نشانه های بیماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تشخیص کیست تخمدان

• سی تی اسکن : برای کیست تخمدان ها روش عکسبرداری بهترین روش تشخیصی محسوب می شود که با استفاده از سی تی اسکن می توانیم کیست تخمدان را تشخیص می دهید .
• ام آر آی : برای تصاویر عمیق تر مورد استفاده قرار می گیرد.
• سونوگرافی اولتراسوند : بعضی از کیست ها بعد از مدت کوتاهی از بین می روند به همین دلیل پزشک سریع اقدام به درمان نمی کند اما برای مطمئن شدن امکان دارد بعد از چند ماه بعد از سونوگرافی اولیه به صورت مجدد سونوگرافی را تجویز کرد.

آزمایش های لازم

• آزمایش بارداری : آزمایش بارداری به این منظور انجام می شود که از بیمار مطمئن باشیم که باردار نیست.
• آزمایش تعیین سطح هورمون : این آزمایش به این منظور انجام می شود که مقدار اتستروژن و پروژسترون را بررسی کنیم.
• آزمایش خون : برای بررسی غربالگری سرطان تخمدان انجام می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره مقاله “تشخیص سرطان تخمدان” را مطالعه نمایید.

درمان کیست تخمدان

درمان کیست تخمدان بستگی به نوع و اندازه کیست، علائم مربوطه و وضعیت بالینی فرد دارد. در برخی موارد، کیست های تخمدان کوچک و بی‌خطر بدون درمان خود به خود رفته می شوند. اما در مواردی که کیست بزرگ و علائم مشکلات جدی را ایجاد می کند، روش های درمانی زیر ممکن است انجام شود:

مشاهده و نظارت: در برخی موارد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد کیست را تحت مشاهده قرار دهد و با انجام آزمون ها و بررسی های مکرر، از تغییرات در اندازه و وضعیت کیست مطلع شود.

داروها: در برخی موارد، مصرف داروهای ضد بارداری می تواند به کاهش اندازه کیست و کنترل علائم مربوطه کمک کند.

جراحی: در مواردی که کیست بزرگ است، علائم شدید دارد یا نیاز به تشخیص دقیق بیشتری دارد، جراحی ممکن است لازم باشد. در جراحی، کیست تخمدان با استفاده از روش های مختلفی مانند لاپاروسکوپی (روش جراحی با دستگاه لاپاروسکوپ) یا جراحی باز برداشته می شود.

ترکیبی از درمان ها: در برخی موارد، ترکیبی از مشاهده و نظارت، داروها و جراحی ممکن است استفاده شود تا بهترین نتیجه درمانی برای بیمار به دست آید.

توجه داشته باشید که درمان کیست تخمدان بستگی به وضعیت شما و توصیه های پزشکتان دارد. برای تشخیص، درمان و پیگیری کیست تخمدان، حتماً به پزشک متخصص زنان و نازایی مراجعه کنید. او می تواند شما را بهتر راهنمایی کند و درمان مناسب را تعیین کند.

پیشگیری از کیست تخمدان

کیست تخمدان جزء بیماری هایی است که قابل پیشگیری نیست اما با معاینه توسط بهترین متخصص زنان و زایمان در قزوین به راحتی و سریع می توان کیست را تشخیص داد کیست ها امکان دارد یا سرطانی باشند یا خوش خیم باشند که با روش درمانی برطرف می شود اما یک سری علائم وجود دارد که عبارتست از :

• تغییر سیکل قاعدگی
• درد های مکرر
• کم شدن اشتها
• کم شدن وزن
• احساس سیری

کیست تخمدان و بارداری

آیا بین کیست تخمدان و ناباروری ارتباطی وجود دارد؟ این سوالی است که خیلی از مراجعین از دکتر هدیه ثقفی دارند؟ به راستی کیست تخمدان را می توان یکی از علل ناباروری دانست؟

باید گفت، برخی از کیست های تخمدان می توانند به مرور زمان و عدم درمان، سبب ناباروری شوند اما این خود به نوع کیست تخمدان هم بستگی دارد . اغلب کیست تخمدان به دلیل تخمک گذاری بروز می کند . متاسفانه کیست تخمدان در صورت عدم درمان و پیشرفت ممکن است مشکلاتی را همراه داشته باشد از جمله ، درد، نفخ و در موارد بسیار شدید ناباروری فرد را همراه دارد .

چه مواردی در پیدایش کیست تخمدان موثر است؟

همانطور که گفته شد تخمک گذاری از دلایل ایجاد کیست تخمدان است .اما دلایل دیگری هم وجود دارد که بر پیدایش کیست تخمدان موثر هستند ،به این دلیل که فولیکولی که تخمک را ایجاد می کند و بعد از دوره قاعدگی روز چهاردهم به بعد تخمک آزاد می شود،در صورتی که این اتفاق رخ ندهد با تجمع آب در درون خویش، تبدیل به كیست می شود.

ممکن است هر تخمک خود چند کیست را ایجاد کند در صورت تکرار این عمل، کیست های کوچک در تخمدان ها ایجاد می شود و معمولا آن ها با عنوان تخمدان پلی کیستیک شناخته می شوند .

علائم اصلی کیست تخمدان

گاهی کیست تخمدان کاملا بدون علائم است، اما گاهی اوقات پاره شدن یا جریان خون، ورودی به تخمدان را مسدود می کند که می تواند علائم زیر را فرد تجربه کند .

• احساس بی حالی و یا خستگی شدید
• احساس تکرر ادرار
• تغییر در دوره قاعدگی و نامنظم شدن دوره قاعدگی
• اختلال در هضم غذا

کیست تخمدان موثر بر ناباروی

در صورتی که بافتی در خارج از رحم رشد کنند سبب آندمتریوز می گردد، که می تواند سبب ناباروری در آینده شود .

کیست تخمدان ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شرایطی است که توسط بسیاری از کیست های کوچک در تخمدان ها ،در  دوره های نامنظم و سطح بالای هورمون های خاص مشخص می شود.این نوع کیست  با تخمک گذاری نامنظم همراه است ، که ممکن است در برخی از مشکلات به ناباروری منجر شود.

این نوع کیست تخمدان ها عموماً روی باروری تأثیر نمی گذارد، از جمله:

کیست عملکردی. کیست های عملکردی،مانند کیست های فولیکولار یا کیست لوتئوم کورپوس، شایع ترین نوع کیست تخمدان هستند. کیست های عملکردی در طی یک چرخه قاعدگی عادی شکل می گیرند و باعث ناباروری نمی شوند.

سیستادنوما. سیستادنوما (sis-tad-uh-NO-muhs) رشدهایی در تخمدان است که ناشی از سطح تخمدان ها است. اگرچه ممکن است به درمان نیاز داشته باشند ، اما بر  باروری تأثیر نمی گذارد.

کیست های درموید، در این کیست ها برخلاف سایر کیست ها مایع نیست و در آن ها پوست، مو و در موارد نادر دندان دیده می شود . لازم به ذکر است که این کیست بر ناباروری تاثیر نمی گذارد .

چگونه می توان کیست تخمدان را تشخیص داد ؟

راه های مختلفی برای تشخیص وجود دارد از جمله، معاینه توسط متخصص زنان و آزمایش لگن  و در موارد دیگر با کمک سونوگرافی می توان به راحتی کیست تخمدان را تشخیص داد .

کلام آخر

در آخر می توان گفت، نمی توان به قطعیت گفت کیست تخمدان بر ناباروری تاثیر می گذارد بنا به نوع کیست و علائم فرد اثر گذاری کیست تخمدان متفاوت است. در هر حال بهتر است با کوچکترین علائم به متخصص زنان مراجعه کنید. اگر به کیست تخمدان مبتلا شده اید و نگران باردار شدن هستید، با پزشک خود مشورت کنید. متخصص زنان در مورد گزینه های درمانی که ممکن است احتمال بارداری را بهبود بخشد، با بیمار مشاوره خواهد کرد .