علل به وجود آمدن کیست تخمدان در خانم ها چیست؟

محل قرار گیری تخمدان ها در زیر شکم و در دو قسمت رحم است در واقع دو تخمدان تشکیل شده از تخمک و هومون استروژن و پروژسترونی که تولید می کند. هنگامی که کیست تشکیل می شود در داخل این تخمدان ها شکل می گیرد و امکان دارد فردی دارای کیست باشد اما هیچگونه نشانه ای نداشته باشد. کیست ها انواع مختلفی دارند که در این مقاله به صورت مختصر توضیح خواهیم داد.

انواع کیست تخمدان

کیست فولیکولی

ما کیسه ای به نام فولیکول داریم که تخمک به هنگام قاعدگی به داخل فولیکول می رود و رشد می کند وهنگامی که فولیکول باز شود تخمک آزاد می شود و در صورتی که فولیکول باز نشود مایعی که درون فولیکول است تشکلیل کیست را می دهد.

کیست جسم زرد

هنگامی که کیسه فولیکول باز شود تخمک آزاد می شود و خود کیسه فولیکول از بین می رود اگر فولیکول باز نشود مایعی داخل کیسه تشکلیل کیست زرد می دهد.

کیست درموئید

این نوع کیست ها به صورت مو، چربی و بافت های دیگر و بر روی تخمدان به صورت زائده ای تشکیل می شود.

کیست آدنوم

• این نوع کیست ها روی سطح بیرونی تخمدان تشکلیل می شوند.
• کیست اندومتریوما
• نوعی از کیست ها هستند که به صورت طبیعی در داخل رحم رشد می کنند.

علائم کیست تخمدان

معمولاً نشانه ای ندارد اما در صورت رشد کیست می تواند دارای علائم های زیر باشد که عبارتند از :

• ورم شکم
• نفخ شکم
• در دوره قاعدگی درد لگن
• درد کمر
• درد ران
• روابط جنسی دردناک
• درد سینه
• حالت تهوع و استفراغ
• تب
• تنفس سریع
• سرگیجه

وجود کیست در تخمدان (یا تخمدان پلی کیستیک ) از بیماری های شایع در خانم ها است که میتواند مشکلات فراوانی را برای وی در برداشته باشد، ابتلا به کیست تخمدان به دلیل عدم آگاهی افراد از علائم و راه های ابتلا به آن است. بد نیست اطلاعاتی در رابطه با علائم و درمان این بیماری داشته باشید.

کیست تخمدان چیست؟

طبق آمار جهانی بدست آمده از این بیماری از هر20 زن آمریکایی، 1 نفر مبتلا به کیست تخمدان می شوند، کیست تخمدان در صورتیکه درمان نشود باعث ایجاد چاقی، درشت شدن عضلات و استخوان ها می شود.

همچنین ممکن است سرعت رویش مو بر روی صورت و بدن را نیز زیاد کند و خصوصیات مردانه به زنان بدهد، ایجاد آکنه و اختلال در عادت ماهیانه از عوارض دیگر آن محسوب می شود.

عوارض دیگر کیست تخمدان

کیست تخمدان در موارد بسیاری باعث ناباروری، افزایش ابتلا به دیابت ، ابتلا به انواع سکته ها، بروز حملات قلبی و ایجاد سرطان رحم می شود.

طبق آخرین تحقیقات ایتالیا بیان شد که مصرف داروی گلوکوفاژ ( متفورمین ) که برای کنترل میزان قند خون است و گرفتن رژیم های غذایی که دارای مقدار زیادی کربوهیدرات های کامل ( مانند غلات کامل و سبوس دار ) باشد به درمان این بیماری کمک می کند.

دختران بعد از تولد 4 میلیون تخمک دارند، به صورت طبیعی در هر ماه یکی از تخمک ها بعد از طی مراحلی کامل می شود و به داخل رحم پرتاب میشود.

معمولا در افرادی که تخمک کامل شده ولی به داخل رحم پرتاب نمی شود و در واقع داخل رحم قرار نمی گیرد، بیماری کیست تخمدان دیده می شود.عموما افزایش مقدار انسولین نقش بزرگی در ابتلای افراد به این بیماری دارد همچنین هورمون مردانه در این بیماری باعث می شود تا تخمدان ها هورمون مردانه بیشتری بسازند و باعث پیدایش آکنه و موهای ضخیم و تیره رنگ بر روی بدن بشوند.

برای کنترل میزان هورمون های ترشح شده در بدن باید به یک پزشک زنان مراجعه نمایید تا بتوانید به راحتی کیست تخمدان را از بین ببرید.

پزشک با تجویز داروهای لازم برای کنترل هورمون های مردانه باعث کاهش ویژگی های مردانه و کاهش کلسترول می شود و به حمل تخمک ها از تخمدان به رحم کمک تلاش می کند، معمولا داروهای ضد دیابت موثرتر هستند و طول درمان را به طور چشمگیری کاهش می دهند.

ممکن است این بیماری زمینه ساز سرطان رحم باشد بنابراین در صورت مشاهده ی علائم اولیه آن فورا به جراح و متخصص زنان مراجعه نمایید.

متخصص زنان با گرفتن آزمایشات سونوگرافی از تخمدان ها و رحم به تشخیص و درمان نوع کیست شما می پردازد.

در نظر داشته باشید که توجه به علائم و نشانه های بیماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

علائم همانطور که بیان شد شامل موارد زیر خواهد بود

• چاقی بدن
• افزایش وزن سریع و غیر عادی
• احساس پرمویی در اندام های بدن
• رشد سریع مو در اندام تناسلی
• احساس درد در زیر شکم
• تغییردر نظم عادت ماهیانه
• خلل در روند بارداری
• اختلال در قاعدگی
• احساس درد به هنگام مقاربت
• خونریزی بعد از یائسگی
• احتباس ادرار
• تکرار ادرار
• احساس تهوع و سرگیجه

در برخی از موارد ممکن است شما دچار کیست های تخمدانی شوید .
تخمدان شما در این شرایط دارای تعداد زیادی کیست خواهد شد که ممکن است با درد و خونریزی شما را مواجه سازد .

تخمدان پلی کیستیک

polcystic ovary syndrome PCOS این بیماری جزو شایع‌ترین اختلالات غدد درون‌ریز (ﺁندوکرینوپاتی) می باشد و اکثر زنان به این بیماری مبتلا می شوند ،بسیاری از نازایی ها ناشی از عدم تخمک گذاری است که عامل اصلی آن بیماری تخمدان پلی کیستیک است
درواقع این بیماری به دلیل وجود تخمدان های بسیار بزرگ که حاوی تعداد زیادی کیست کوچک هستند و در لایه بیرونی تخمدان قرار می گیرند به وجود می آید.
معمولا این بیماری با علایم شایعی مانند
1-   اختلالات قاعدگی
2-  خونریزی های نا منظم ( الیگومنوره )
3-   علایم هیپرآندروژنیسم که پرمویی فرد را در پی دارد
4-   آکنه
5-   ریزش مو
6-   نازایی  همراه است .
البته بیماران مبتلا به این مشکل با  احتمال خطر بروز سرطان ﺁندومتر و پستان، دیس‌لیپیدمی، هیپرتانسیون، بیماری‌های قلبی وعروقی و دیابت  روبه رو هستند و البته چاقی نیز این دسته از زنان را تهدید می کند . این میزان به قدری قابل توجه است که  چاقی در مبتلایان به PCOS بیشتر از زنان سالم می‌باشد.

تشخیص کیست تخمدان

• سی تی اسکن : برای کیست تخمدان ها روش عکسبرداری بهترین روش تشخیصی محسوب می شود که با استفاده از سی تی اسکن می توانیم کیست تخمدان را تشخیص می دهید .
• ام آر آی : برای تصاویر عمیق تر مورد استفاده قرار می گیرد.
• سونوگرافی اولتراسوند : بعضی از کیست ها بعد از مدت کوتاهی از بین می روند  به همین دلیل پزشک سریع اقدام به درمان نمی کند اما برای مطمئن شدن امکان دارد بعد از چند ماه بعد از سونوگرافی اولیه به صورت مجدد سونوگرافی را تجویز کرد.

آزمایش های لازم

• آزمایش بارداری : آزمایش بارداری به این منظور انجام می شود که از بیمار مطمئن باشیم که باردار نیست.
• آزمایش تعیین سطح هورمون : این آزمایش به این منظور انجام می شود که مقدار اتستروژن و پروژسترون را بررسی کنیم.
• آزمایش خون : برای بررسی غربالگری سرطان تخمدان انجام می شود.

درمان کیست تخمدان

اگر فردی دارای کیست باشد اما کیست خود را درمان نکند امکان اینکه در بارداریش تاثیر مستقیم بگذارد وجود دارد به همین دلیل درمان کیست بسیار مهم است خصوصاً افرادی که تمایل به بارداری دارند و متخصص زنان و زایمان برای درمان امکان دارد کیست را بردارد یا از روش های دیگر برای کوچک کردن کیست اقدام کند.

معمولاً متخصص زنان برای درمان جراحی را پیشنهاد می کنند تا خطر ابتدا به دیگر بیماری کاهش یابد. روش های درمانی برای درمان کیست تخمدان متفاوت است که عبارتند از :

• قرص ضد بارداری: در برخی متخصص زنان قرص های ضد بارداری را به منظور توقف تخمک گذاری توصیه می کند زیرا این قرص ها از تشکیل کیست جدید پیشگیری می کند و احتمال اینکه فرد به سرطان تخمدان مبتلا شود کاهش می دهد.
• لاپاراسکوپی :کی از روش های درمان کیست های کوچک استفاده از روش لاپاراسکوپی است متخصص زنان با استفاده از لاپاراسکوپی کیست را از بدن خارج می کند و با برشی که در نزدیکی ناف قرار می دهند کیست را با وسیله ی ظریفی خارج می کنند.
• لاپاراتومی :در صورتی که کیست تخمدان بزرگ باشد متخصص زنان یک برش بزرگ در ناحیه شکم ایجاد می کند و کیست را نمونه برداری می کنند در صورتی کیست سرطانی باشد با استفاده از هیسترکتومی برای درمان اقدام می کند .

لاپاراسکوپی کیست تخمدان

بسیاری از زنان از کیست تخمدان رنج می برند، در حقیقت کیست تخمدان یک بیماری بسیار شایع در زنان می باشد. کیست ها بافت های حاوی مایع هستند که روی سطح تخمدان یا درون آن رشد می کنند. کیست تخمدان در صورت عدم درمان باعث ناباروری خواهد شد.

لاپاراسکوپی یک وسیله تشخیصی و درمانی می باشد. هنگامی که کیست تخمدان بصورت قطعی تشخیص داده شد، با استفاده از لاپاراسکوپی امکان برداشتن آن وجود دارد. لاپاراسکوپی یک وسیله ای میله ای شکل و انعطاف پذیر است که شبیه تلسکوپ می باشد، در انتهای آن یک دوربین قرار دارد که امکان رؤیت بافت های بدن را در صفحه مانیتور فراهم می سازد. در این روش برش های کوچکی روی سطح پوست (به اندازه تقریبا 2 سانتی متر) ایجاده شده که امکان ورود لاپاراسکوپ به بدن را فراهم می کند. پس از وارد شدن لاپاراسکوپ، پزشک زنان و زایمان، کیست تخمدان را بر می دارد. این عمل معمولا با بیهوشی عمومی انجام می شود که بسته به وضعیت بیمار یک الی دو ساعت طول می کشد. در صورتی که وضعیت بیمار مساعد باشد، بیمار می تواند همان روز از بیمارستان مرخص شود. در کل دوران نقاهت ممکن است 2 هفته طول بکشد. جهت تسریع روند بهبودی و کوتاه بودن دوران نقاهت توصیه می شود اقدامات زیر را انجام دهید:

• این عمل مانند هر عمل جراحی دیگری، در معرض عفونت می باشد، لذا توصیه می شود داروهای آنتی بیوتیک که پزشکتان تجویز کرده را بصورت مرتب مصرف نمایید تا از ایجاد عفونت احتمالی جلوگیری شود.
• از مصرف سیگار و دخانیات جدا خودداری نمایید. مصرف سیگار و دخانیات باعث طولانی شدن دوران نقاهت خواهد شد.
• قبل از استحمام با پزشک خود مشورت نمایید. در صورتی که پزشکتان اجازه استحمام دهد، زیر دوش و سریع استحمام کنید. از نشستن در وان جداً خودداری نمایید.
• توصیه می شود زخم خود را روزانه با آب ولرم و صابون بشویید و آن را به خوبی خشک نمایید.
• در صورتی که وضعیت بیمار مناسب باشد، بیمار می تواند فعالیت های روزمره خود را پس از 2 روز از سر بگیرد. اما از انجام فعالیت و ورزش های سنگین خودداری شود. فعالیت های سنگین باعث طولانی شدن دوران نقاهت عمل خواهد شد.
• در صورتی که بیمار از درد شدیدی رنج می برد می تواند با مشورت پزشک خود از داروهای مسکن مثل ایبوپروفن استفاده نماید.
• بهتر است هنگام خواب یا استراحت پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. این کار مانع از لختگی خون خواهد شد.

پیشگیری از کیست تخمدان

کیست تخمدان جزء بیماری هایی است که قابل پیشگیری نیست اما با معاینه توسط متخصص زنان و زایمان به راحتی و سریع می توان کیست را تشخیص داد کیست ها امکان دارد یا سرطانی باشند یا خوش خیم باشند که با روش درمانی برطرف می شود اما یک سری علائم وجود دارد که عبارتست از :

• تغییر سیکل قاعدگی
• درد های مکرر
• کم شدن اشتها
• کم شدن وزن
• احساس سیری

کیست تخمدان و بارداری

آیا بین کیست تخمدان و ناباروری ارتباطی وجود دارد؟ این سوالی است که خیلی از مراجعین از دکتر هدیه ثقفی دارند؟ به راستی کیست تخمدان را می توان یکی از علل ناباروری دانست؟

باید گفت، برخی از کیست های تخمدان می توانند به مرور زمان و عدم درمان، سبب ناباروری شوند اما این خود به نوع کیست تخمدان هم بستگی دارد . اغلب کیست تخمدان به دلیل تخمک گذاری بروز می کند . متاسفانه کیست تخمدان در صورت عدم درمان و پیشرفت ممکن است مشکلاتی را همراه داشته باشد از جمله ، درد، نفخ و در موارد بسیار شدید ناباروری فرد را همراه دارد .

چه مواردی در پیدایش کیست تخمدان موثر است؟

همانطور که گفته شد تخمک گذاری از دلایل ایجاد کیست تخمدان است .اما دلایل دیگری هم وجود دارد که بر پیدایش کیست تخمدان موثر هستند ،به این دلیل که فولیکولی که تخمک را ایجاد می کند و بعد از دوره قاعدگی روز چهاردهم به بعد تخمک آزاد می شود،در صورتی که این اتفاق رخ ندهد با تجمع آب در درون خویش، تبدیل به كیست می شود.

ممکن است هر تخمک خود چند کیست را ایجاد کند در صورت تکرار این عمل، کیست های کوچک در تخمدان ها ایجاد می شود و معمولا آن ها با عنوان تخمدان پلی کیستیک شناخته می شوند .

علائم اصلی کیست تخمدان

گاهی کیست تخمدان کاملا بدون علائم است، اما گاهی اوقات پاره شدن یا جریان خون، ورودی به تخمدان را مسدود می کند که می تواند علائم زیر را فرد تجربه کند .

• احساس بی حالی و یا خستگی شدید
• احساس تکرر ادرار
• تغییر در دوره قاعدگی و نامنظم شدن دوره قاعدگی
• اختلال در هضم غذا

کیست تخمدان موثر بر ناباروی

در صورتی که بافتی در خارج از رحم رشد کنند سبب آندمتریوز می گردد، که می تواند سبب ناباروری در آینده شود .

کیست تخمدان ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شرایطی است که توسط بسیاری از کیست های کوچک در تخمدان ها ،در  دوره های نامنظم و سطح بالای هورمون های خاص مشخص می شود.این نوع کیست  با تخمک گذاری نامنظم همراه است ، که ممکن است در برخی از مشکلات به ناباروری منجر شود.

این نوع کیست تخمدان ها عموماً روی باروری تأثیر نمی گذارد، از جمله:

کیست عملکردی. کیست های عملکردی،مانند کیست های فولیکولار یا کیست لوتئوم کورپوس، شایع ترین نوع کیست تخمدان هستند. کیست های عملکردی در طی یک چرخه قاعدگی عادی شکل می گیرند و باعث ناباروری نمی شوند.

سیستادنوما. سیستادنوما (sis-tad-uh-NO-muhs) رشدهایی در تخمدان است که ناشی از سطح تخمدان ها است. اگرچه ممکن است به درمان نیاز داشته باشند ، اما بر  باروری تأثیر نمی گذارد.

کیست های درموید، در این کیست ها برخلاف سایر کیست ها مایع نیست و در آن ها پوست، مو و در موارد نادر دندان دیده می شود . لازم به ذکر است که این کیست بر ناباروری تاثیر نمی گذارد .

چگونه می توان کیست تخمدان را تشخیص داد ؟

راه های مختلفی برای تشخیص وجود دارد از جمله، معاینه توسط متخصص زنان و آزمایش لگن  و در موارد دیگر با کمک سونوگرافی می توان به راحتی کیست تخمدان را تشخیص داد .

کلام آخر

در آخر می توان گفت، نمی توان به قطعیت گفت کیست تخمدان بر ناباروری تاثیر می گذارد بنا به نوع کیست و علائم فرد اثر گذاری کیست تخمدان متفاوت است . در هر حال بهتر است با کوچکترین علائم به متخصص زنان مراجعه کنید . اگر به کیست تخمدان مبتلا شده اید و نگران باردار شدن هستید ، با پزشک خود مشورت کنید. متخصص زنان در مورد گزینه های درمانی که ممکن است احتمال بارداری را بهبود بخشد ،با بیمار مشاوره خواهد کرد .