زایمان طبیعی؛ مزایا، معایب و مراحل

چرا زایمان طبیعی؟! در واقع این سوالی است که بانوان باردار باید خودشان به آن پاسخ دهند. نقش ما این است که اطلاعات به روز و معتبر پزشکی و آگاهی لازم را در اختیار زنانی که در آستانه زایمان هستند، قرار دهیم. امروزه در سراسر دنیا و بویژه در کشور های پیشرفته، بیشتر بر زایمان طبیعی تاکید میشود. زیرا در شرایط نرمال، هم برای مادر و هم برای نوزاد ایمن تر است. در این مقاله درباره زایمان طبیعی، تکنیک ها، مزایا و حتی خطرات احتمالی آن توضیح داده ایم. چنانچه در پایان،سوالی برایتان باقی بود، در قسمت دیدگاه ها ارسال نمایید تا در کوتاه ترین زمان به آن پاسخ داده شود.

زایمان طبیعی چیست؟

زايمان طبيعی، زايمان بدون دخالت جراحی و بیهوشی است. در عوض از تكنيك هايی مانند آرامش و تنفس كنترل شده برای کاهش درد استفاده میشود.

شاید زایمان طبیعی برای بسیاری از زنان باردار بعنوان روشی دردناک شناخته شود. اما در حقیقت کسب آگاهی و داشتن اطلاعات کافی، در کنار انتخاب یک جراح متخصص توانا و با تجربه می تواند اطمینان بیمار و احتمال کسب نتیجه مطلوب را افزایش دهد.

هدف کلی از زایمان طبیعی حفظ و ارتقاء سلامتی مادر و کودک است.

با شریک زندگی خود صحبت کنید و تصمیم بگیرید که چه کسی می خواهید در تولد حضور داشته باشید. برخی از زوج ها احساس می کنند این یک زمان خصوصی است و ترجیح می دهند که دیگران حضور نداشته باشند. برنامه تولد ممکن است شامل موارد دیگری مانند تسکین درد در طول زایمان، زمان زایمان و موارد دیگر باشد.

در صورتیکه زایمان طبیعی را به عنوان شیوه زایمان خود برگزیده اید، بهتر است ابتدا اطلاعات خود را در باب این موضوع تکمیل نمایید. زیرا اطلاعات درست و دقیق می تواند تا حد زیادی از استرس زایمان شما بکاهد. بهتر است پیش از زایمان، خود را در موقعیت وضع حمل تصور کنید و در صورت وجود هر نوع ابهام آن را با پزشک متخصص زنان خود در میان بگذارید.

روند کامل زایمان طبیعی

قبل از زایمان طبیعی تغییرات متعددی در مادر بروز می کند که این تغییرات ممکن است چند هفته پیش از شروع زایمان بروز می کند برخی از تغییرات در زیر به طور خلاصه آمده است:

همانطور که پیش تر گفتیم زایمان به دو صورت طبیعی و سزارین انجام می شود که در این مطلب به زایمان طبیعی می پردازیم. به شروع کم خطر و خود به خود درد زایمان، زایمان طبیعی گفته می شود که در این نوع زایمان سر جنین به شکل طبیعی و بدون نیاز به کمک خارج می شود معمولا این اتفاق در هفته 37 الی 42 حاملگی انجام می شود و پس از زایمان هم مادر و هم نوزاد دارای وضعیت خوبی می باشند.
در کل زایمان برای یک زن یک واقعه مهم می باشد در زایمان طبیعی پس از زایمان به آغوش کشیدن نوزاد تاثیر بسیار خوب و شگرفی برای مادر به همراه داشته و طبق مطالعاتی که انجام گرفته است از الزاماتی که سبب شیر دهی موفق و تاثیر گذار می باشد درد زایمان طبیعی می باشد.

اقدامات قبل از زایمان طبیعی

لازم است تا قبل از زایمان یک برنامه ریزی دقیق برای دوران بارداری خود داشته باشید و با توجه به آن بتوانید هفته های بارداری را تخمین بزنید و زمان زایمان را به صورت دقیق تر تخمین بزنید. از متخصص زنان و زایمان خود بخواهید تا راهنمایی های لازم و دقیق در این رابطه را به شما ارائه دهد و البته نسبت به موارد بسیار مهم دوران بارداری اطلاعات لازم را دریافت کنید.شما باید بیماری های احتمالی دوران بارداری را بشناسید و مواردی که جهت پیشگیری از ابتلا به آن مهم می باشند را رعایت نمایید.

وجود درد در ناحیه زیر شکم و یا ناحیه کمر که این درد کم کم زیاد می شود و فواصل بین درد کوتاه می باشد.
وجود و بروز نمودن ترشحات خونی از ناحیه واژن یا مهبل
در ناحیه مهبل یا واژن آبریزش داشتن
به طور کلی فرآیند زایمان سه مرحله می باشد:
مر حله نخست: به وجود آمدن دردهای ناشی از زایمان تا باز شدن دهانه رحم به شکل کامل
مرحله دوم: زمانی می باشد که دهانه رحم به شکل کامل باز می شود تا زمانی که نوزاد خارج شود.
مرحله سوم: این مرحله شامل خارج شدن نوازد تا زمان خروج شدن جفت می باشد.
به بانوان توصیه می شود پس از زایمان طبیعی به مدت زمان 24 ساعت استراحت مطلق داشته باشند.

• در ماه آخر جنین به سمت لگن مادر می چرخد، با انجام سونوگرافی می توانید از سلامت او همچنین نحوه قرار گیری او در رحم مطلع شوید. تحرکات جنین را زیر نظر قرار بدهید و مرتب مورد معاینه باشید تا از زایمان های دیر هنگام نیز جلوگیری نمایید. موارد زیر را به یاد داشته باشید:
• از بلند کردن اجسام سنگین بپرهیزید.
• داروهای ممنوع را مصرف نکنید و رژیم غذایی دوران بارداری را رعایت نمایید.
• دائما با پزشک در ارتباط باشید و کوچکترین تغییرات غیر عادی را گزارش کنید.
• اگر دچار خونریزی شدید و یا اینکه ترشح شما زیاد بود به پزشک اطلاع دهید.
• تورم بیش از اندازه که با دفع پروتئین نیز همراه باشد خطرناک است و ممکن است نشانه ای از مسمومیت بارداری باشد لازم است که به این نکته توجه داشته باشید.
• به یک زایمان آرام و بدون استرس فکر کنید و نگرانی های دوران بارداری را کنار بگذارید به یاد داشته باشید که همواره انرژی مثبت شما به جنین منتقل خواهد شد.

علائم شروع زایمان

حرکت جنین در زمان زایمان

در زایمان طبیعی با انقباض رحم جنین در شکم مادر می چرخد و در نهایت در لگن جای می گیرد، سر جنین به سمت رحم می چرخد و در واقع جنین برای تولد آماده شود، احساس درد های لگنی در هر بار انقباض رحمی منجر می شود تا در بدن مادر اندروفین ترشح شود، اندروفین هورمونی برای کاهش میزان درد در زمان زایمان است که می تواند در تسکین درد های ناشی از تولد جنین موثر باشد. زایمان طبیعی که به صورت فیزیولوژیک و غیر فیزیولوژیک انجام می شود در صورتیکه به کمک جراح و متخصص زنان و زایمان قزوین انجام شود می تواند خاطره یک زایمان راحت و خوشایند را برای شما به همراه داشته باشد.

نگران درد زایمان نباشید

بالاخره بعد از تحمل دردهای زایمان سر نوزاد به دهانه رحم فشار وارد می کند و در نهایت به کمک متخصص زنان و زایمان جنین بیرون کشیده می شود و به دنیا می آید. در زمان زایمان با مسکن ها و نیز تجویز داروهای مشخص برای تحمل درد مادر آمادگی بیشتری را برای به دنیا آوردن جنین پیدا می کند.

مرحله اول زایمان طبیعی (درد زایمان)

مرحله اول زایمان که بسیار ناگهانی رخ می دهد علائم شایعی مانند درد زیر شکم و یا درد های لگنی به همراه دارد.
این مرحله با انقباضات رحمی همراه است، به مرور زمان این درد گردن رحم را نیز درگیر می کند و کم کم این ناحیه را نرم و منبسط می کند تا به 10 cm برسد. این مرحله از زایمان طبیعی به سه فاز مهم ذیل تقسیم می گردد:

• فاز ابتدایی
• فاز اکتیو
• فاز انتقالی
• فاز ابتدایی ( انقباض رحم )

مرحله اول زایمان طبیعی

مرحله اول از زمانی شروع می شود که درد ها و انقباضات رحمی مادر آغاز شده و با باز شدن دهانه رحم پایان می یابد. این مرحله که طولانی ترین مرحله زایمان می باشد، ممکن است حدود چهارده تا شانزده ساعت به طول بیانجامد. ولی در افرادی که بارداری اول را تجربه نمی کنند این تعداد ساعات می تواند کم تر نیز باشد. این مرحله به سه فاز تقسیم بندی می گردد. در فاز اول دهانه رحم به اندازه چهار تا پنج سانت باز شده و درد های انقباضی کاهش یافته و درد های ممتد جای آن ها را می گیرد. فاز اولیه زایمان معمولاً یک تا دو روز به طول می انجامد. پس تا زمانی که اطمینان حاصل نکرده اید که انقباض های شکمی تنها مربوط به زایمان می باشند، به بیمارستان مراجعه نفرمایید. زیرا با این کار و بستری شدن در بیمارستان تنها باعث ابهام در بستگان نزدیک و همسر خود شده و استرس های نا به جا به آنان وارد می آید. به این مرحله، مرحله نهفته زایمان گویند.

در فاز دوم زایمان، دهانه رحم تا شش سانت باز می شود. انقباضات منظم شده و فواصل بین درد ها به سه دقیقه می رسد. در فاز آخر مرحله اول دهانه رحم کامل باز شده و جنین در آستانه خروج از بدن مادر قرار می گیرد.

در این مرحله همچنین دهانه رحم به حدی خاصیت ارتجاعی پیدا می کند که نوزاد به راحتی و بدون آسیب دیدگی از آن خارج می گردد. در صورتیکه بافت این محیط همچون سایر اعضای بدن می بود، هم  مادر و هم جنین آسیب شدیدی می دیدند.

رحم در این مرحله به صورت منظم دچار انقباض می شود و در واقع باعث می شود تا دهانه رحم باز شود، این انقباضات بر خلاف انقباضات براکستون هیکز که نا منظم و بی درد هستند، به تدریج دردناک می شوند، البته تحمل درد با مسکن های تجویز شده میسر خواهد شد. سرعت و نوع زایمان در زنان متفاوت است و همینطور درد های ناشی از انقباضات رحم نیز در زنان شدت یا خفیف بودن خاص خود را دارد، بعضی ها حتی متوجه انقباضات اولیه نمی شوند در حالیکه دهانه رحم چندین سانتیمتر باز شده است. زمانی که گردن رحم شروع به باز شدن می کند، وضعیت آن در لگن تغییر می کند و به سمت جلو می آید و در نهایت بسیار نرم می شود. بعد از انقباضات گردن رحم از حالت سفت و خشک به نرم و مرطوب تبدیل می شود.

در این مرحله ممکن است دردی شبیه به دوران قاعدگی داشته باشید، لگن درد های ضعیف و درد زیر شکمی اما رفته رفته درد شما برای زایمان بیشتر می شود و مراجعه به متخصص زنان و زایمان دراین مرحله در اولویت قرار دارد. می توانید قبل از هر اقدامی یک دوش آب گرم بگیرید این کار شما را ریلکس می کندو برای یک زایمان خوشایند آماده می سازد.

کیسه آمنیوتیک

کیسه آمنیوتیک غشای مایع پر شده در اطراف نوزاد شما است. این کیسه تقریبا همیشه قبل از تولد کودک به پارگی می انجامد، هرچند در بعضی موارد، تا زمان زایمان باقی می ماند. هنگام پاره شدن کیسه آب که به صورت مایع است به رنگ روشن و بی بو است و در صورتی که زرد ، سبز و یا قهوه ای باشد باید به پزشک خود اطلاع دهید. در بعضی مواقع به علت زود پاره شدن این کیسه و یا موقعیت قرار گرفتن نوزاد پزشک به جای زایمان طبیعی اقدام به زایمان سزارین می کند.

زمان تولد نوزاد

در نهایت هنگامی که کانال گردن رحم باز شود یعنی باز شدن رحم تا  10 سانتی متر برسد زمان تولد نوزاد فرا می رسد. در هنگام تولد نوزاد فشار زیادی را تحمل می کنید و از این مادر احساس درد دارد. هنگامی که سر نوزاد را از رحم مادر خارج می کنند دهان و بینی نوزاد که پوشیده از مایع آمنیوتیک و مخاط است توسط پزشک پاک می شود  و این مسئله مهمی است که قبل از این که کودک به تنفس و گریه کردن شروع کند این کار انجام شود.

انقباض رحم

دهانه رحم کمترین قسمت رحم است که در مهبل واژن قرار دارد. گردن رحم یک ساختار لوله ای است که تقریبا 3 تا 4 سانتیمتر طول دارد و پاساژی که حفره رحم را به واژن وصل می کند. در طول زایمان، نقش دهانه رحم، حفظ حاملگی (با نگه داشتن رحم بسته) برای تسهیل تحویل کودک (با گسترش دادن یا باز کردن، به اندازه کافی اجازه می دهد تا کودک از طریق آن) تغییر کند. در بعضی مواقع که دهانه رحم به مقدار کافی باز نمی شود پزشک مجبور است که زایمان سزارین انجام دهد و از طریق زایمان سزارین کودک را به دنیا آورد.
تغییرات بنیادی که در انتهای بارداری اتفاق می افتد منجر به نرم شدن بافت گردن رحم و نازک شدن گردن رحم می شود که هر دو به ساختن دهانه رحم کمک می کنند.

مرحله دوم زایمان طبیعی

مرحله دوم با بیرون آمدن نوزاد همراه است. در این مرحله انقباضات رحمی به شدت زیاد شده و همراه یا همسر خانم می تواند وی را به تنفس شمرده ترغیب نماید. مرحله دوم بسیار وابسته به کمک مادر می باشد. با منظم شدن دردهای زایمان لحظه تولد نوزاد فرا می رسد. پس از آنکه دهانه رحم به طور کامل باز می شود، جنین شروع به پایین آمدن می کند. جنین معمولاً در داخل لگن به پهلو وارد می شود و تا رسیدن به کف لگن به همان حالت باقی می ماند ولی پس از آن به منظور افزایش فضا جنین شروع به چرخیدن می کند. چرخش نوزاد و انقباضات رحمی سبب می شود که نوزاد به بیرون از شکم مادر سوق داده شود.

مرحله سوم زایمان طبیعی

در مرحله سوم موجبات بیرون آمدن جفت فراهم می شود. در پی بیرون کشیدن جنین و به صورت طبیعی پنج تا سی دقیقه طول می کشد که جفت به بیرون از رحم راه پیدا نماید.

مزایای زایمان طبیعی

زایمان طبیعی بسیار راحت و بدون دردسر است و مخاطره ای برای مادر و جنین در بر ندارد. دوران بستری در بیمارستان زایمان طبیعی نسبت به سزارین بسیار کم است و کودکانی که از این روش به دنیا می ایند دچار مشکلات تنفسی نمی شوند، نوزادان در این روش به راحتی شیر می خورند و در گرفتن سینه از مادر دچار مشکل نمی شوند.
رابطه عاطفی در زایمان های طبیعی بین مادر و فرزند بیشتر است و مادران می توانند بلافاصله بعداز تولد نوزاد او را در آغوش بگیرند.
به یاد داشته باشید که زایمان طبیعی می تواند مشکلات احتمالی بعد از زایمان را کاهش دهد و نیز سلامت کودک و مادر را تضمین نماید. البته این زایمان در شرایط ایده آل که مشکلی برای جنین وجود نداشته باشد توصیه می شود.

اگر شما جز افرادی هستید که تمایل دارید کودک خود را از طریق زایمان طبیعی به دنیا آورید، ممکن است بابت احساس درد و فشاری که همیشه درباره آن شنیده اید، احساس نگرانی داشته باشید.
قبل از هرچیز با متخصص زنان و زایمان باتجربه و حاذق مشورت کنید تا بهترین روش زایمان را با تجه به وضعیت جسمی و سلامتی شما تشخیص دهد. در صورتی که امکان زایمان طبیعی داشته باشید، روش های بسیار موثری از جمله زایمان طبیعی بدون درد با بی حسی اپیدورال در دسترس است که میتوانید از آن ها بهره مند شوید.